Ынтымак айылындагы жарым-жартылай табигый таштанды жайы
Жарым-жартылай стихиялуу таштандылар экологияны булгаган маанилүү факторлордун бири болуп саналат, алар табигый компоненттерге: атмосферага, суу булактарына, топуракка, өсүмдүк жана жаныбар дүйнөсүнө терс таасирин тийгизет. Топурак бетинде жайгашкан таштандылар айыл чарба аймагынан жана биосферадан маанилүү бөлүгүн чыгарып, аларга булгагыч заттарды киргизет.
Ушундай эле уруксатсыз таштандыларда жоголгон калдыктар күйгөндө, атмосферага уулуу жана токсикалык заттар чыгат. Таштандылардан атмосфералык жамгырлар аркылуу оор металлдар жана башка заттар жуурулуп, топуракты булгайт жана беттик сууларга өтөт. Таштандыларда узак мөөнөт сакталганда, биогаз формалаша баштайт, анын негизги компоненттери өрт кооптуу метан жана углероддун диоксиди болуп саналат. Уруксатсыз таштандылар жугуштуу оорулардын активдүү таратуучулары болгон жәндиктер жана чычкан үчүн көбөйүүчү жай болуп саналат.
Уруксатсыз таштандылар экологиялык мониторинг системасында айлана-чөйрөнүн бардык компоненттерине таасир этүүчү булактар катары орун алат.
Бул булгануу булагынын маанилүү өзгөчөлүгү анын мейкиндиктик жана убактылуу өзгөрмөлүүлүгү, көлөмү жана курамы боюнча. Таштандылар айлана-чөйрөнү булгаган кооптуу булактар болуп саналат, биринчи кезекте алар топуракка, беттик жана жер астындагы сууларга, жаныбар жана өсүмдүк дүйнөсүнө таасир этет.
Суу коргоо зоналарында, дарыялардын жээктеринде, рельефтин төмөнкү бөлүктөрүндө (жар, жон) жайгашкан таштандылар эң чоң кооптуулукту жаратат, ичүүчү суунун скважиналарынын жайгашкан жерлеринде, айыл чарба талааларында.
Стихиялуу таштандылардын өлчөмдөрү катастрофалык ылдамдыкта өсүүдө. Алар жерлерди сиңирип, жергиликтүү флора жана фаунага зыян келтирип, жакынкы жашоочу жайларга чейин кеңейип, адамдарды уулантууда. Жергиликтүү бийликтин жана борбордук чиновниктердин ТБО жыйноо жана жок кылуу боюнча рационалдуу, эски, аморальдык саясаты Кыргызстанда миңдеген жарым-жартылай таштандыларды иштетүүгө алып келди. Алардын бардыгы ушул сыяктуу объектилерди уюштуруудагы заманбап талаптарга жооп бербейт. Таштандылар үчүн ондон ашык гектар мыкты жана баалуу жерлер берилген.
Талкуулайбызбы?
