Кызыл-Ой айылындагы табигый таштандылар жыйнагы

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

Координаттар: 41.956259, 74.162311

Чүп таштаган жайлар экологияны булгаган маанилүү факторлордун бири болуп, айлана-чөйрөгө: атмосферага, суу булактарына, топуракка, өсүмдүк жана жаныбар дүйнөсүнө терс таасирин тийгизет. Топуракка түздөн-түз жайгашкан чүп таштаган жайлар айыл чарба аймактарынан жана биосферадан маанилүү бөлүктөрдү алып чыгып, аларга булгоочу заттарды киргизет.
Эгерде уруксатсыз чүп таштаган жайлардагы калдыктар күйүп кетсе, атмосферага уулуу жана токсикалык заттар чыгат. Чүп таштаган жайдан атмосферага түшкөн жамгыр менен оор металлдар жана башка заттар жуурулуп, топуракты булгайт жана беттик сууга кирет. Чүп таштаган жайларда узак убакыт сакталганда, биогаз пайда боло баштайт, анын негизги компоненттери отко коркунучтуу метан жана көмүр кычкылы. Уруксатсыз чүп таштаган жайлар жугуштуу оорулардын активдүү ташуучулары болгон жәндиктердин жана чычканардын көбөйүүчү жайы болуп саналат.

Уруксатсыз чүп таштаган жайлар экологиялык мониторинг системасында айлана-чөйрөнүн бардык компоненттерине таасир этүүчү булактар катары орун алат. Бул булгануу булагынын маанилүү өзгөчөлүгү — анын мейкиндик жана убакыт боюнча өзгөрмөлүүлүгү, көлөмү жана курамы боюнча. Чүп таштаган жайлар айлана-чөйрөнү булгаган кооптуу булактар болуп саналат, биринчи кезекте алар топуракка, беттик жана жер астындагы сууга, жаныбар жана өсүмдүк дүйнөсүнө таасир этет. Суу коргоо зоналарында, дарыялардын жээктеринде, төмөнкү рельефтерде (көлмөлөр, жазыктар), ичүүчү суу үчүн скважиналардын жайгашкан жерлеринде, айыл чарба талааларында жайгашкан чүп таштаган жайлар эң чоң коркунучту жаратат.

Табигый чүп таштаган жайлардын өлчөмдөрү катастрофалык ылдамдыкта өсүүдө. Алар жерлерди жеп, жергиликтүү флора жана фаунага зыян келтирип, жакынкы айылдарга чейин кеңейип, адамдарды уулантууда. Жергиликтүү бийликтин жана борбордук чиновниктердин ТБО жыйноо жана жок кылуу тармагындагы рационалдуу, эски, моралдык эмес саясаты Кыргызстанда миңдеген жарым-жартылай табигый чүп таштаган жайлардын иштешине алып келди. Алардын бардыгы ушул сыяктуу объектилерди уюштурууга болгон заманбап талаптарга жооп бербейт. Чүп таштаган жайларга мыкты жана баалуу жерлердин ондон ашык гектары берилген.