Байзак айылынын таштанды жайы

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

Координаттар: 41.990170, 74.599272

Чүп ташталуучу жайлар экологиянын бузулушуна терс таасир эткен маанилүү факторлордун бири болуп саналат: атмосфера, суу булактары, топурак, өсүмдүк жана жаныбар дүйнөсү. Топурак бетинде жайгашкан чүп ташталуучу жайлар айыл чарба аймактарынан жана биосферадан жердин маанилүү бөлүгүн алып, аларга булгоочу заттарды киргизет.
Жаңы чүптөрдү, уруксатсыз ташталган жайларда, күйгүзүү учурунда атмосферага уулуу жана токсикалык заттар чыгат. Атмосфералык жаан-чачындар чүп ташталуучу жайдан оор металлдарды жана башка заттарды жууп чыгарып, топуракты булгайт. Узун убакыт бою чүп ташталуучу жайларда сакталганда биогаз пайда боло баштайт, анын негизги компоненттери өрт кооптуу метан жана углерод диоксиди. Уруксатсыз чүп ташталуучу жайлар жугуштуу оорулардын активдүү жугузгучтары болгон жәндиктердин жана чычканардын көбөйүүчү жайы болуп саналат.

Уруксатсыз чүп ташталуучу жайлар экологиялык мониторинг системасында бардык экологиялык компоненттерге таасир этүүчү булак катары орун алат. Бул булгануу булагынын маанилүү өзгөчөлүгү анын мейкиндик жана убакыт боюнча өзгөрмөлүүлүгү, көлөмү жана курамы боюнча. Чүп ташталуучу жайлар экологиянын булгануусунун кооптуу булактары болуп саналат, биринчи кезекте алар топуракка, беттик жана жер астындагы сууларга, жаныбарлар жана өсүмдүктөр дүйнөсүнө таасир этет. Суу коргоо зоналарында, дарыялардын жээктеринде, төмөнкү рельефтерде (жарлар, жонорлор), ичүүчү суу скважиналарынын жайгашкан жерлеринде, айыл чарба талааларында жайгашкан чүп ташталуучу жайлар эң чоң кооптуулукка ээ.

Табигый чүп ташталуучу жайлардын өлчөмдөрү катастрофалык ылдамдыкта өсүүдө. Алар жерлерди жеп, жергиликтүү флора жана фаунага зыян келтирип, жакынкы айылдарга чейин жайылып, адамдарды ууландырат. Жергиликтүү бийликтин жана борбордук чиновниктердин ТБО (түтүн, бышык, органикалык) чогултуу жана жок кылуу боюнча рационалдуу, эскирген, моралдык эмес саясаты Кыргызстанда миңдеген жарым-жартылай табигый чүп ташталуучу жайлардын иштешине алып келди. Алардын бардыгы ушул сыяктуу объектилерди уюштурууга заманбап талаптарга жооп бербейт. Чүп ташталуучу жайларга мыкты жана баалуу жерлердин ондон ашык гектарлары берилген.