Таш-Кумырдын жанындагы жарым-жартылай талкаланып калган ишкананын складарында 80 тонна уулуу трихлорсилан сакталууда
Мындай бийиктиктен "Кристалл" заводу, жарым өткөргүч продукция менен бардык СНГ өлкөлөрүн камсыздай ала турган, көрүнөт. Предприятие курулушу 1985-жылы башталган, ал эми эки жылдан кийин бул жерде биринчи партия товар чыгарылган. Заводдун ушул жерде курулушу бекер эмес. Нарын дарыясы, кварц запастары жана курулган ГЭС мындай өндүрүш үчүн уникалдуу шарттарды түзгөн.
"Кристаллдын" мурдагы жумушчуларынын айтымында, негизги максат монокремний плиткаларын чиптер менен чыгаруу болгон. Андай жогорку технологиялык заводдорду дүйнө жүзүндө санап чыгууга болот.
“Бул плиткаларды өндүргөндөр дароо миллиардер болуп калышчу. Бул абдан пайда алып келүүчү өндүрүш! Плиткалар азыр ар жерде колдонулат: телефондордо, компьютерлерде, телевизорлордо. Биздин уникалдуу табигый шарттарыбыздын аркасында алардын өздүк наркы жапон заводдоруна караганда эки эсе төмөн болушу мүмкүн эле, — жапондуктар суу муздатууга мажбур болчу, ал эми биздики болсо, ошондой эле суу муздак”, — деп айтып беришти.
Мурдагы кызматкердин пикири боюнча, чет өлкөлүк атаандаштар атайын заводду сатып алып, аны талкалоо үчүн аракет кылышкан. Азыр банкрот болгон завод өзгөчө коркунучту жаратат: бул жерде 80 тонна коркунучтуу зат — трихлорсилан сакталууда. Бир гана дем алуу адамга өлүмгө алып келиши мүмкүн.
Анын менен өз ара аракеттенүү кызматкерлерден трихлорсиландын токсиколгиясына байланыштуу жогору көңүл бурууну жана сак болууну талап кылат. Териңизге кичинекей тамчылар түшсө, ал минимум, абдан оор жана начар айыккан химиялык күйүккө алып келиши мүмкүн; көп санда болсо, бул оор жаракаттарды, мышечный ткандын сөөктөрдөн бөлүнүшүнө чейин алып келиши мүмкүн.
Дем алганда - козголоң, баш оору, мурундун тыгындалышы, тамактын жогору жагында кыжырдануу, жөтөл, дем алуунун кыйынчылыгы, кусуу, кусуу. Жеп алганда - тамактын жогору жагында күйүү жана оору, ашказан аймагында, диарея. Оор учурларда кыжырдануу жана өлүм болушу мүмкүн.
ЭҢ КӨП ЗАРДАП ЧЫГАРГАН ОРГАНДОР ЖАНА ЖҮЙӨЛӨР: Борбордук нерв системасы, жүрөк-кандын системасы жана дем алуу системасы, ашказан-ичеги тракты, боор, бөйрөк, перифериялык каннын морфологиялык курамы, тери, көз.
“Газ бетонду жана арматураны жеп жатат — ал таяк сыяктуу сынат. Сиз бул дубалдардагы сары тактарды көрүп жатасызбы? Бул трихлорсиландын агып кетиши. Ал сакталган резервуарлар акырындык менен бузулуп жатат. Газ атмосферага кирип кетсе, экологиялык кырсыктын масштабын элестетүү коркунучтуу”, — деп айтып беришти адистер.
Мамлекет экологиялык кырсыктын алдын алуу үчүн өзгөчө кырдаалдарды алдын алуу жана жоюу боюнча атайын эсептен 6 430 000 миң сом бөлүп берди. Бирок жергиликтүү активисттердин айтымында, бир нече жыл мурун калдыктарды жок кылууга бөлүнгөн акча максатка ылайык пайдаланылган эмес. Куурук органдары кылмыш ишин козгоду, бирок маселе чечилген жок. Эгер бийлик хлор маселесине көңүл бурбай берсе, Таш-Кумыр экологиялык кырсыкты күтүшү мүмкүн.
Талкуулайбызбы?
