Тогузбулак айылындагы жаратылыш таштандысы

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

Координаттар: 42.099905, 76.766213

Рұқсатсыз таштандылар экологиянын бузулушуна алып келген маанилүү факторлордун бири болуп саналат, алар табигый компоненттерге: атмосферага, суу булактарына, топуракка, өсүмдүктөрдүн жана жаныбарлардын дүйнөсүнө терс таасир тийгизет. Таштандылар жер бетинде жайгашкандыктан, алар айыл чарба аймактарынан жана биосферадан жердин чоң бөлүгүн алып, бул жерлерге булгануу заттарын киргизет.
Рұқсатсыз таштандыларда жайгашкан калдыктар күйгөндө, атмосферага уулуу жана токсикалык заттар чыгат. Таштандылардан чыккан атмосфералык жамгырлар оор металлдарды жана башка заттарды жууйт, бул заттар топуракты булгантып, беттик сууга өтөт. Таштандыларда узак мөөнөт сакталганда, биогаз пайда боло баштайт, анын негизги компоненттери отко коркунучтуу метан жана углерод диоксиди болуп саналат. Рұқсатсыз таштандылар жугуштуу оорулардын активдүү ташуучулары болгон жәндиктердин жана чычканардын көбөйүүчү жайы болуп саналат.

Рұқсатсыз таштандылар экологиялык мониторинг системасында айлана-чөйрөнүн бардык компоненттерине таасир этүүчү булактар катары орун алат. Бул булгануу булагынын мүнөздөмөсү анын мейкиндик жана убактылуу өзгөрмөлүүлүгү, көлөмү жана курамы боюнча айырмаланат. Таштандылар айлана-чөйрөнүн булгануу булагы катары кооптуу, биринчи кезекте, алар топуракка, беттик жана жер астындагы сууга, жаныбарлар жана өсүмдүктөр дүйнөсүнө таасир этет. Суу коргоо зоналарында, дарыялардын жээгинде, төмөнкү рельефтерде (жар, жон) жана ичүүчү суу үчүн скважиналардын жайгашкан жерлеринде орун алган таштандылар эң чоң коркунучту жаратат. Табигый таштандылардын өлчөмдөрү катастрофалык ылдамдыкта өсүп жатат. Алар жерлерди ээлеп, жергиликтүү флора жана фаунага зыян келтирип, жакынкы жашоочу жайларга чейин кеңейип, адамдарды ууландырат. Жергиликтүү бийликтин жана борбордук чиновниктердин ТБО жыйноо жана утилдештирүү боюнча рационалдуу, эскирген, аморальдуу саясаты Кыргызстанда миңдеген жарым-жартылай мыйзамсыз таштандыларды пайда кылды. Алардын бардыгы ушул сыяктуу объектилерди уюштурууга болгон заманбап талаптарга жооп бербейт. Таштандылар үчүн ондон ашык гектар мыкты жана баалуу жерлер берилген.