Атая Огонбаеванын (Беш-Таш) №2 айылындагы жаратылыш таштандылары
Рұқсатсыз қоқыс төгетін орындар табиғи компоненттерге, яғни атмосфераға, су көздеріне, топыраққа, өсімдік және жануарлар әлеміне теріс әсер ететін ластанудың маңызды факторларының бірі болып табылады. Топырақ жабынына тікелей орналасқан қоқыс төгетін орындар ауыл шаруашылығы айналымынан және биосферадан едәуір жер көлемін шығарып, оларға ластайтын заттарды енгізеді.
Рұқсатсыз қоқыс төгетін орындарда орналастырылған қалдықтар жанған кезде атмосфераға улы және токсинді заттар шығарылады. Қоқыс денесінен атмосфералық жауын-шашын арқылы ауыр металдар мен басқа заттар шайылып, топырақты ластап, беткі суларға өтеді. Қоқыс қабаттарында ұзақ уақыт сақталған кезде биогаз қалыптаса бастайды, оның негізгі компоненттері — өртке қауіпті метан және көмірқышқыл газы. Рұқсатсыз қоқыс төгетін орындар жәндіктер мен егеуқұйрықтардың, инфекция тасымалдаушылардың көбею орны болып табылады.
Экологиялық мониторинг жүйесінде рұқсатсыз қоқыс төгетін орындар қоршаған ортадағы барлық компоненттерге әсер ететін көздер ретінде орын алады.
Бұл ластану көзінің маңызды ерекшелігі — оның көлемі мен құрамының кеңістіктік және уақытша өзгергіштігі. Қоқыс төгетін орындар қоршаған ортаны ластайтын қауіпті көздер болып табылады, олар ең алдымен топыраққа, беткі және жер асты суларға, сондай-ақ жануарлар мен өсімдіктер әлеміне әсер етеді.
Су қорғау аймақтарында, өзендердің жайылмасында, рельефтің төменгі бөліктерінде (жыралар, сайлар), ауыз суға арналған ұңғымалардың орналасқан жерлерінде, ауыл шаруашылығы алқаптарында орналасқан қоқыс төгетін орындар ең үлкен қауіп тудырады.
Стихиялық қоқыс төгетін орындардың көлемі апатты жылдамдықпен артуда. Олар жерлерді жұтып, жергілікті флора мен фаунаның жойылуына әкеледі, жақын орналасқан елді мекендерге дейін кеңейіп, адамдарды уландырады. Жергілікті биліктің және астаналық шенеуніктердің ТБО жинау және жою саласындағы рационалсыз, ескірген, моральдық тұрғыдан дұрыс емес саясатының нәтижесінде Қырғызстанда мыңдаған жартылай стихиялық қоқыс орындары жұмыс істеп жатыр. Олардың барлығы мұндай объектілерді ұйымдастырудың қазіргі заманғы талаптарына сәйкес келмейді. Қоқыс төгетін орындарға тамаша және бағасыз жерлердің ондаған гектарлары берілген.
Талкуулайбызбы?
