Лицензиясыз инерттүү материалдарды казып алуу Узун-Сай дарыясында Чимген айылында. Суу коргоо зонасынын бузулушу
Узун-Сай дарыясынын жээгинде, Чимген айлында, Баткен районунда лицензиясыз казып алуу жүргүзүлүүдө, анткени жергиликтүү тургундар өздөрүнүн чарбалык курулуштары же жеке үйлөрү үчүн кум-таш материалдарын колдонушат. Лицензиясыз казып алуудан келип чыккан экологиялык зыянды так эсептөөгө мүмкүндүк берген методика, тилекке каршы, жок. Бирок бул зыяндын маанисиз экендигин билдирбейт, анткени дарыядагы гравий-кум аралашмасын казып алууда дарыянын агымы бузулат, чокулар пайда болот, ал эми эгер казып алуу талаада же токойдо жүргүзүлсө, эрозия, жыртылуу пайда болуп, бул кийинчерээк жерлердин жоголушуна алып келиши мүмкүн. Кум жана гравий казып алуучу оор техниканын иши балык үчүн азык базасына олуттуу таасир этет.
Экскаваторлор дарыянын агымында иштегенде, алар кум, жер бөлүкчөлөрүн көтөрүп чыгарышат. Мунун бардыгы кийинчерээк калың катмар болуп түбүнө отуруп, түбүндөгү организмдерди, ар кандай рачкаларды көмүп коёт, алар балыктын негизги тамагы болуп саналат. Ушундай иштердин терс таасири дарыялардын агымынан 500 метр аралыкта байкалып, балык үчүн азык базасынын толук жок болушуна алып келиши мүмкүн экендиги илимпоздор тарабынан аныкталган.
Адистердин маалыматына ылайык, дарыялардын агымында кум жана гравий казып алуу үчүн санкциялар абдан аз. Бул кирешелүү ишти уюштуруучуларга жетүү кээде мүмкүн эмес. Схема жөнөкөй - ишкер экскаватор, жүк унааларын жалдайт, дарыянын кум-гравийин казып алуу үчүн, бул курулуш иштерине эң жакшы деп эсептелет. Мындай кум же щебеньдин машинасы 3төн 5-6 миң сомго чейин турат. Бир экскаватор бир күндө 40 унаага чейин жүктөй алат. Натижада пайда биздин айып пулдарыбыз менен салыштырганда абдан чоң болуп чыгат. Мындан тышкары, ишкерлер эч кимге салык төлөбөйт.
Мындай иш-аракеттер жер үстүндөгү жана жер астындагы суулардын түгөнүшүнө, баткакка айлануусуна жана суу коргоо зоналарын булганышына, жээктеринин бузулушуна жана агымдын өзгөрүшүнө алып келет.
Талкуулайбызбы?
