Ак-Татыр айылындагы жапырт таштандылар
Чүп-чар таштандысы экологияны булгаган маанилүү факторлордун бири болуп саналат, алар табигый компоненттерге: атмосферага, суу булактарына, топуракка, өсүмдүктөргө жана жаныбарларга терс таасирин тийгизет. Топурак бетинде жайгашкан таштанды, айыл чарба аймагынан жана биосферадан маанилүү бөлүгүн чыгарып, аларга булгаган заттарды киргизет.
Эгерде мыйзамсыз таштанды жайларында калдыктар күйүп кетсе, атмосферага уулуу жана токсикалык заттар чыгат. Таштанды денесинен атмосфералык жаан-чачындар аркылуу оор металлдар жана башка заттар жуурулуп, топуракты булгайт жана беттик сууларга кирет. Узун мөөнөт сакталган таштанды катмарында биогаз формалаша баштайт, анын негизги компоненттери өрт кооптуу метан жана углероддун диоксиди болуп саналат. Мыйзамсыз таштанды жайлары жугуштуу оорулардын активдүү жугузгучтары болгон жәндиктердин жана чычканардын көбөйүүчү жайы болуп саналат.
Мыйзамсыз таштанды жайлары экологиялык мониторинг системасында айлана-чөйрөнүн бардык компоненттерине таасир этүү булактарынын ордун ээлейт.
Бул булгануу булагынын маанилүү өзгөчөлүгү анын мейкиндик жана убакыт боюнча өзгөрмөлүүлүгү, көлөмү жана курамы боюнча. Таштанды жайлары
айлана-чөйрөнү булгаган кооптуу булактар болуп саналат, биринчи кезекте алар топуракка, беттик жана жер астындагы сууларга, жаныбарлар жана өсүмдүктөр дүйнөсүнө таасир этет.
Суу коргоо зоналарында, дарыялардын жээгинде, рельефтин төмөнкү бөлүктөрүндө (шабырлар, жонорлор), ичүүчү суу скважиналарынын жайгашкан жерлеринде, айыл чарба талааларында жайгашкан таштанды жайлары эң чоң кооптуулукту жаратат.
Табигый таштанды жайларынын өлчөмдөрү катастрофалык ылдамдыкта өсүүдө. Алар жерлерди жутуп, жергиликтүү флора жана фаунага зыян келтирип, жакынкы жашоочу жайларга чейин кеңейип, адамдарды ууландырат. Жергиликтүү бийликтин жана борбордук чиновниктердин ТБО жыйноо жана жок кылуу жаатындагы рационалдуу, эски, аморальдуу саясаты Кыргызстанда миңдеген жарым-жартылай мыйзамсыз таштанды жайларынын иштешине алып келди. Алардын бардыгы ушул сыяктуу объектилерди уюштуруудагы заманбап талаптарга жооп бербейт. Таштандыга ондон ашык гектар мыкты жана баалуу жерлер берилген.
Талкуулайбызбы?
